“Zeki bir köle istiyorum.” Bu cümleyi yıllar önce tanıştığım  üst düzey bir yönetici yaptığımız sohbet esnasında söylemişti. Kendisine, “Sizce, zeki bir insan gerçekten köle olur mu?” diye sorduğumda, bana şaşkın şaşkın bakmıştı. O şaşkınlığın altında “Tabii ki de olur.” düşüncesinden  ziyade, “Doğru yahu.” vardı. Ne kadar garip bir ikilemdi, “Zeki bir köle” talebi. Belki de bugüne kadar imkansız bir dilek tuttuğunu ancak o gün farkedebilmişti.

Sanırım şunu söylemek istiyordu; Çalıştığım takımdaki insanlar çok zeki olsunlar ki yaptığımız iş mükemmel olsun. Ve üzerimden iş yükünü alsınlar. Böylece işle ilgili her görev ve sorumluluk da bana kalmasın.  Ama bir taraftan da beni geçmesinler, benim sözümü dinlesinler ve beni otorite olarak kabul etsinler. Bu cümleyi analiz ettiğimde, aslında kendisine sözünü geçiremeyen, kendisini egosuna ve korkularına köle etmiş ve ne yazık ki bunun farkında olmayan bir insanın ifadeleri olabilir mi? diye düşündüm.

Sohbet sırasında, bu yönetici ile çalışan takımı birden gözümde hayal etmiştim. Çok zeki bir sürü insan ama ayaklarından prangalanmışlar. “Zeki köleler”, ne yaparlardı acaba? Fırsatını bulduklarında “zekice” kaçarlardı herhalde. Ya da kaçmalarının önünde ciddi bir engel var ise,  bir süre sonra pili biten fener gibi ışıklarını kaybedip kararırlar ve etraflarını da aydınlatamaz hale gelirlerdi.

Zeka, kullanılmasına alan açıldığında gelişen bir potansiyeldir. Hapsedildiğinde ya da kısıtladığında giderek gücünü yitirir. Bu nedenle, başarı hırsı bu kadar yüksek olan bu yöneticinin, böylesine garip bir dilek dilemesi, sanırım bu konudaki farkındalığının o ana kadar yeterince oluşmaması ile ilgili olabilir. Sonuçta kendi kendini sabote ediyordu. Çünkü başarı bir takım işiydi.

Zeki insanlarla çalışmak istiyorsak, önce kendimizi, en çok da egomuzu yönetmeyi öğrenmeliyiz. O herşeyden korkan, alınan, kırılan, herşeyi en iyi bilen ve yine herşeyi bir tehdit olarak algılayan egomuz, ana kumanda merkezinde oturduğu sürece daha çok “zeki bir köle” nin bizimle çalışmasını bekleriz.

Hayatta yönetebileceğimiz bir tek şey vardır; o da kendi benliğimizdir. Onun dışında yönettiğimizi zannettiğimiz durumlar vardır.  Halbuki, siz düzgün ve tutarlı davrandığınızda etrafınız da bu duruşa göre düzgün ve tutarlı davranış sergiler. Sonuçta benzerler birbirini çeker. İstediğimiz sonuçları görmek için, etraftan beklediğimiz tutum ve davranışı önce kendimizin gösterip göstermediğini kontrol etmek faydalı olabilir.

Belki de arada sırada şu soruları sormak da iyi olabilir; “Kendim gibi bir yöneticim olsun ister miydim?” ve “Neden?”. Ve belki de arada sırada birlikte çalıştığımız insanlardan geribildirim almak da faydalı olabilir.

Sonuçta, zeki insanlarla çalışmak için; onların köle olmasını beklemek yerine, kendimizin zekice davranmasını sağlamak çok daha mümkün ve gerçekçi olacaktır, diye düşünüyorum.